Γνωστός και ως “υπολογιστής των Αντικυθήρων”, “αστρολάβος των Αντικυθήρων” και “χρονολόγιο των Αντικυθήρων”, ο μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται ως ο αρχαιότερος υπολογιστής στον κόσμο και αποτελεί τον αρχαιότερο γνωστό πολύπλοκο, πλανητικής λειτουργίας, μηχανισμό που λειτουργούσε ως αναλογικός, μηχανικός υπολογιστής και όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ανακαλύφθηκε σε βάθος 60 μέτρων από Συμιακούς σφουγγαράδες σ’ ένα ναυάγιο κοντά στα Αντικύθηρα, μαζί με δεκάδες αμφορείς, κοσμήματα αλλά και αγάλματα, όπως ο γνωστός “Έφηβος” που αποτελούσαν πολύτιμα αντικείμενα, που μετέφερε ρωμαϊκό πλοίο από τη Ρόδο στη Ρώμη επί εποχής Ιούλιου Καίσαρα στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ..
Ο Μηχανισμός παρουσιάζει ομοιότητες με πολύπλοκο ωρολογιακό μηχανισμό και τα χαρακτηριστικά της κατασκευής του υποδηλώνουν ότι είχε κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια της Ελληνιστικής περιόδου.
Ο πολύπλοκος μηχανισμός είναι φτιαγμένος από χαλκό και τοποθετημένος μέσα σε ξύλινο πλαίσιο, που εξακολουθεί να προβληματίζει αλλά και να συναρπάζει τους ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας. Είναι χαρακτηριστικό πως για σχεδόν δυο χρόνια, παρέμεινε κλεισμένος σε ένα κιβώριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών καθώς κανείς δε μπορούσε να καταλάβει περί τίνος πρόκειται και ποιες ήταν οι λειτουργίες του.
Στις 17 Μαΐου 1902, ο Βαλέριος Στάης, αρχαιολόγος και διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου, πρόσεξε ότι ένα από τα ευρήματα είχε έναν οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο και εμφανείς επιγραφές με αστρονομικούς όρους. Ουσιαστικά, ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής, όσο και ψηφιακός υπολογιστής, σχεδιασμένος για να υπολογίζει και απεικονίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης, καθώς και φάσεις αυτής καθώς δίνει τη δυνατότητα μεταβλητής γωνιακής ταχύτητας στον άξονα που κινεί τη Σελήνη (δεύτερος Νόμος Κέπλερ).
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων αποτελεί σήμερα ένα από τα διακεκριμένα εκθέματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
